پاریس-ژنو، ۱۸ دسامبر ۲۰۲۵ (۲۷ آذر ۱۴۰۴) - بیش از ۵۰ نفر، از جمله پنج مدافع حقوق بشر زن، در مراسم یادبود یکی از مدافعان حقوق بشر که بهتازگی درگذشت، دستگیر شدند. برنامهی نظارت بر حمایت از مدافعان حقوق بشر (برنامهی مشترک فدراسیون بینالمللی حقوق بشر FIDH و سازمان جهانی ضدشکنجه OMCT) و جامعهی دفاع از حقوق بشر در ایران (LDDHI) این دستگیریها را بهشدت محکوم میکنند. دولتمردان ایران باید همهی این افراد را که خودسرانه بازداشت شدهاند ازجمله مدافعان حقوق بشر را فوری و بدون قیدوشرط آزاد کنند.
در روز ۱۲ دسامبر ۲۰۲۵ (۲۱ آذر ۱۴۰۴)، مأموران لباس شخصی وزارت اطلاعات و واحد اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با استفاده از باتوم و گاز اشکآور بیش از ۵۰ نفر را در مشهد (استان خراسان رضوی)، در مراسم یادبود وکیل حقوق بشری، خسرو علیکردی، که روز ۵ دسامبر ۲۰۲۵ (۱۴ آذر ۱۴۰۴) در شرایط مشکوکی درگذشت، خودسرانه دستگیر کردند.
نرگس محمدی (روزنامهنگار، سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر و برندهی جایزهی صلح نوبل ۲۰۲۳)؛ عالیه مطلبزاده (مستندساز و نایبرئیس انجمن دفاع از آزادی مطبوعات ایران)؛ سپیده قلیان (فعال حقوق کارگری و روزنامهنگار آزاد)؛ هستی امیری (فعال حقوق دانشجویی)؛ پوران ناظمی (نویسنده و فعال حقوق مدنی)؛ جواد علیکردی (وکیل حقوق بشری و برادر خسرو علیکردی)؛ دو وکیل دادگستری دیگر؛ اعضای خانواده قربانیان اعتراضهای پس از شهریور ۱۴۰۱؛ و چند تن دیگر از خانوادهی خسرو علیکردی، ازجملهی بازداشتشدگان هستند.
دادستان مشهد بازداشت ۳۹ نفر را تأیید کرده، و شماری از دستگیرشدهگان با قرار وثیقه آزاد شدهاند. برخی از بازداشتشدگان در زندان وکیلآباد مشهد و برخی دیگر در بازداشتگاه سروش مشهد زندانی هستند. محل بازداشت دیگران هنوز مشخص نیست. نرگس محمدی، سپیده قلیان، جواد علیکردی و شماری دیگر از بازداشتشدگان به «تبلیغ علیه نظام» و «اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی» متهم شدهاند. برخی از پروندهها، از جمله پروندهی نرگس محمدی، به شعبهی ۹۰۲ دادگستری مشهد، و برخی دیگر به شعبهی ۹۰۱ ارجاع شدهاند. ماموران در زمان بازداشت نرگس محمدی، او را به «همکاری با اسرائیل» متهم کردند.
نرگس محمدی در تماسی با خانوادهی خود گفت که در حین دستگیری «با ضربات شدید و مداوم باتوم در ناحیهی سر و گردن مورد حمله قرار گرفته» و از زمان بازداشت «دو بار او را به بیمارستان منتقل کردهاند.» به گفته شاهدان عینی، سپیده قلیان و پوران ناظمی نیز در حین دستگیری مورد ضربوجرح قرار گرفتند.
برنامهی نظارت و جامعهی دفاع از حقوق بشر در ایران یادآوری میکنند که نرگس محمدی در دسامبر ۲۰۲۴ (آذر ۱۴۰۳)، با مرخصی درمانی موقت سه هفتهای آزاد شد که به دلیل ادامهی درمان او تمدید شد. نرگس محمدی پیش از آزادی موقت، از آبان ۱۴۰۰ در زندان اوین تهران در بازداشت خودسرانه بهسر میبرد. در طول سه سال بازداشت خودسرانه، وضعیت سلامت او بهشدت رو به وخامت گذاشت، زیرا ادارهی زندان بارها از ارائهی مراقبتهای پزشکی به او سر باز زد.
برنامهی نظارت و جامعهی دفاع از حقوق بشر در ایران همچنین یادآوری میکنند که نرگس محمدی در آبان ۱۴۰۰ که در مراسمی برای ادای احترام به یکی از قربانیان کشتهشده در اعتراضهای ضدحکومتی آبان ۱۳۹۸، شرکت کرده بود بهشیوهای وحشیانه دستگیر شد. او به زندان اوین افتاد و گاهی در سلول انفرادی در حبس ماند. نرگس محمدی در دورهی بازداشت از سال ۱۴۰۰ بهبعد، به مجموع ۱۵ سال و شش ماه زندان، ۱۵۴ ضربه شلاق و ممنوعیت سفر به خارج از کشور، فعالیتهای سیاسی و اجتماعی و استفاده از تلفنهای هوشمند محکوم شده است. با توجه به اینکه آزادی او در آذر ۱۴۰۳ به دلایل درمانی بود، درصورت محکومیت دوباره، احتمال اجرای تمام آن حکمها و دیگرحکمهای اجرانشده وجود دارد. نرگس محمدی از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ (۱۳۹۴ تا ۱۳۹۹)، بهروش خودسرانه در زندان زنجان (استان زنجان) در بازداشت بود و وضعیت سلامتاش در آنجا رو به وخامت گذاشت. او در طول دوران حبس، مورد تعرض بدنی و آزار جنسی قرار گرفته است.
عالیه مطلبزاده، سپیده قلیان، هستی امیری و پوران ناظمی نیز پیش از این حکمهای زندان را گذراندهاند و پروندههای دیگر برخی از آنها در دست رسیدگی است. وضعیت سلامت پوران ناظمی بد است.
برنامهی نظارت و جامعهی دفاع از حقوق بشر در ایران، دستگیری خودسرانهی نرگس محمدی، عالیه مطلبزاده، سپیده قلیان، هستی امیری، پوران ناظمی، جواد علیکردی و دیگر بازداشتشدگان در مراسم یادبود را بهشدت محکوم میکنند.
برنامهی نظارت و جامعهی دفاع از حقوق بشر در ایران، نگرانی شدید خود را از خطر جدی وخامت حال نرگس محمدی و پوران ناظمی در بازداشت ابراز میکنند، زیرا آنها نیازمند مراقبتهای پزشکی بهموقع و کافی هستند که بهدلیل شرایط اسفناک بهداشتی در زندان، همچنانکه در بازداشتهای قبلی آنها مشهود بود، ارائه نمیشود.
برنامهی نظارت و جامعهی دفاع از حقوق بشر در ایران، از دولتمردان ایران میخواهند که فوری و بدون قیدوشرط نرگس محمدی، عالیه مطلبزاده، سپیده قلیان، هستی امیری، پوران ناظمی، جواد علیکردی و دیگر مدافعان حقوق بشر و فعالانی را که بهروش خودسرانه بازداشت شدهاند، از جمله مدافعان حقوق بشر زن را که تنها بهدلیل فعالیتهای بهحق و صلحآمیز خود از آزادی محروم شدهاند، آزاد کنند. امضاکنندگان همچنین از دولتمردان ایران میخواهند که به خانم محمدی، خانم ناظمی و هر بازداشتشده دیگری که به مراقبتهای پزشکی بهموقع و کافی نیاز دارد، خدمات درمانی ارائه دهند.
*****
****
برنامهی نظارت بر حمایت از مدافعان حقوق بشر (The Observatory (FIDH-OMCT)) در سال ۱۹۹۷ به صورت برنامهی مشترک فدراسیون بینالمللی جامعههای حقوق بشر و سازمان جهانی مبارزه با شکنجه ایجاد شد. هدف این برنامه مداخله در موارد سرکوب مدافعان حقوق بشر، جلوگیری از این سرکوب و چاره جویی در باره آن است. سازمان جهانی مبارزه با شکنجه و فدراسیون بینالمللی جامعههای حقوق بشر هر دو از اعضای ProtectDefenders.eu هستند که سازوکار مدافعان حقوق بشر در اتحادیهی اروپاست و جامعهی مدنی بینالمللی آن را برپا کرده است.
جامعهی دفاع از حقوق بشر در ايران (LDDHI)، در پی بستهشدن جمعيت ایرانی دفاع از آزادی و حقوق بشر (تاسيس ۱۳۵۶) در ايران در سال ۱۳۶۰ و تبعيد رهبران آن به خارج، در فروردين ۱۳۶۲ در پاريس تاسيس شد. جامعهی دفاع از حقوق بشر در ایران پیگیرانه نقض حقوق بشر در ايران را افشا و علیه آن مبارزه کرده است. کانون این فعالیتها بهویژه الغای مجازات اعدام در ايران، حقوق زنان، زندانيان سياسی و عقيدتی و اقليتهای قومی و دينی، آزادی بیان، گردهمایی و تشکل و موضوعهای دیگر بوده است. جامعهی دفاع از حقوق بشر در ايران در سال ۱۹۸۶ به عضويت فدراسيون بين المللي جامعههای حقوق بشر در آمد.
